Dziś o ryngrafach mówi się niezmiernie rzadko. Czas przywrócić naszej świadomości sens jego mistycznego przesłania. Znaczenie pamięci dla życia współczesnych narodów, społeczeństw podkreślił papież Jan Paweł II, kiedy przypomniał, że ‘narody, które tracą pamięć… giną’. Obraz, figura ‘ryngrafu jasnogórskiego’ jako topos tworzy naszą pamięć a sam ryngraf jest znakiem służby, znakiem wiary oraz jej manifestacji. Ryngraf będąc przypomnieniem osoby Maryi oznacza zatem dla noszącego go człowieka gotowość, zwrócenie się ku Niej, przyjście Jej z pomocą, wolę bycia dla Niej, zawarcie przymierza z Nią – umiłowaną nade wszystko Maryją. Takie przypomnienie na Maryję, oznacza zawsze działanie tworzące wydarzenia.
Ryngraf jako wspomnienie oznacza nie tylko myślenie o przeszłości, tradycję, ale i oznacza też myślenie o przyszłości. Przeszłość posiada zawsze znaczenie dla teraźniejszości, oznacza wolę działania, daje impuls do działania w teraźniejszości. Stąd tak ważkie są tu słowa o. Eustachego Rakoczy – „Spojrzenie na ryngrafowy zapis przełomu tysiącleci oraz na jego kontynuację w kolejnych latach pozwala mieć uzasadnioną nadzieję, że nie ulegnie zerwaniu istotna nić naszej tradycji i narodowego obyczaju, że Znak Ojczyzny trudnych czasów pozostanie również w pełni czytelnym znakiem pamięci czasów odbudowy suwerenności”. Ryngraf jest tym znakiem modlitwy i obecności Bogarodzicy w żołnierskim życiu.
Husaria i niektóre oddziały pancerne ozdabiały zbroję mosiężną płaskorzeźbą z wizerunkiem Madonny, najczęściej Niepokalanego Poczęcia. Inne rodzaje wojska zaczęły w drugiej połowie XVII w. nosić ryngrafy. Początkowo zaczęto kaplerze noszone dotychczas pod szatą umieszczać na wierzchniej stronie zbroi. Tak zaczęła rodzić się forma ryngrafu, który jako unikatowy polski dewocjonał przetrwał do współczesności. Polskie ryngrafy dewocyjne zwyczajowo nazywane były „konfederackimi”, od konfederacji barskiej (1768-72).
Ryngraf jednak nie pochodził rdzennie z Polski, jego korzenie wywodzą się z Europy Zachodniej. Początkowo europejskie ryngrafy ozdabiane były herbami oraz inicjałami monarchów lub dowódców, a nie jak to przetrwało do dnia dzisiejszego symbolami religijnymi wyjątek stanowił krzyż, wykorzystywany już XVII w. do ozdoby ryngrafów.
W XVII wieku przyjął obecną formę ozdoby i symbolu patriotyczno-religijnego. Kontynuując tradycję naszych przodków obecnie ryngraf może się stać dla nas „duchową tarczą”, która będzie chronić od wszelkiego zła i świadczyć o naszym patriotyzmie. W XIX wieku ryngraf stracił na swojej popularności. Z rzadka można odnaleźć przedmioty z okresu powstańczego 1863-1864, niemniej jednak trudno jednoznacznie stwierdzić czy były one noszone przez powstańców czy też spełniały rolę patriotyczno-dewocjonalno-pamiątkową.
Wiek XX
I Wojna Światowa stała się okresem renesansu dla ryngrafu. Charakterystyczną cechą ryngrafów z tego okresu jest ich różnorodność. Cechy wspólne wszystkich obiektów z tego okresu dotyczą jedynie podstawowych elementów, tak jak:
kształtu – nawiązującego do „obojczyka” zbroi,
centralnie umieszczony wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej i Orła Polskiego.
kształtu – nawiązującego do „obojczyka” zbroi,
centralnie umieszczony wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej i Orła Polskiego.
20-lecie międzywojenne
W okresie międzywojennym kult maryjny w Polsce był bardzo silny. Ryngraf, ale już ten dewocyjny, otrzymał więc bardzo mocną pozycję w Wojsku Polskim. Nowo mianowani oficerowie byli nim obdarowywani podczas promocji. Ryngrafy stanowiły w wojsku częsty sposób wyrażania uznania dla dowództwa. Duże znaczenie ryngrafu w wojsku znalazło swój wyraz w projektach odznak pułkowych, na przykład pamiątkowa odznaka 85 Wileńskiego Pułku Piechoty – to orzeł trzymający w szponach złoty ryngraf z wizerunkiem Matki Boskiej Ostrobramskiej.
W okresie międzywojennym obserwujemy również rosnące zainteresowanie ryngrafem niezwiązanym z wojskiem. Symbolikę ryngrafu wykorzystało harcerstwo. Ponadto już wtedy, nawiązując do tradycji rycerskiej, stał się symboliczną pamiątką z okazji ważnych uroczystości, takich jak Chrzest Święty czy I Komunia Święta.
W okresie międzywojennym obserwujemy również rosnące zainteresowanie ryngrafem niezwiązanym z wojskiem. Symbolikę ryngrafu wykorzystało harcerstwo. Ponadto już wtedy, nawiązując do tradycji rycerskiej, stał się symboliczną pamiątką z okazji ważnych uroczystości, takich jak Chrzest Święty czy I Komunia Święta.
II Wojna Światowa
Tradycja ryngrafów była kontynuowana w okresie II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. wielu oficerów i żołnierzy zabrało na wojnę bliskie sercu pamiątkowe ryngrafy. Czego dowodem było odnalezienie w Lesie Katyńskim wśród rozmaitych pamiątek i dokumentów również ryngrafy. W konspiracyjnej armii na terenie kraju w latach wojny tylko w Armii Ludowej nie kultywowano tradycji związanej z noszeniem czy darowywaniem ryngrafów. Narodowe Siły Zbrojne potocznie nawet nazywano „ryngrafowym wojskiem”. Na koniec warto wspomnieć, iż podczas pobytu żołnierzy polskich na Środkowym Wschodzie generał Polskiego II Korpusu Władysław Anders złożył pamiątkowy ryngraf w Bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie.
Trudne czasy powojenne w komunistycznej Polsce całkowicie wyeliminowały ryngrafy z wojska, mimo to do dnia dzisiejszego ryngraf jest uznaną pamiątką.
Ryngraf nigdy nie zatracił i nie zatraci funkcji ochronnej, bo takie jest jego dziejowe posłannictwo. Nieważne, czy zasłaniał całą pierś rycerza Najjaśniejszej Rzeczpospolitej broniącego Jej przed nawałnicami: teutońską, moskiewską czy otomańską, czy tylko serce, noszony na lewej górnej kieszeni munduru. Ryngrafy z wizerunkiem Matki Bożej Ostrobramskiej na tle Orła w koronie nosiło wielu żołnierzy, często także ukryte w kieszeni. Bo – jak wspominali – były to drogie sercu pamiątki ofiarowane przy błogosławieństwie przez żony i matki, gdy wyruszali na wojnę. Czy to z wizerunkiem Jasnogórskiej Pani, czy Tej co w Ostrej świeci Bramie, były poświęcane w sanktuariach i ofiarowywane także z okazji chrztu, komunii św., ślubu, promocji oficerskiej, przyrzeczenia harcerskiego. Często ze stosowną okolicznościową dedykacją. I datą ku wiecznej pamięci.
Manifest Konfederatów Barskich
prawowierni chrześcijanie katolicy rzymscy, naród polski, wierny Bogu i
Kościołowi, wolnym królom i kochanej ojczyźnie; uważając koniec nieszczęśliwych
i strasznych środków, gwałtownie przeciwko wszystkiemu prawu uczynionych,
nieomylnie wynikający a przynoszący niemylne nadwątlenie i prawie powszechną
zgubę na wiarę świętą katolicką rzymską; widząc oziębłość w duchowieństwie
wyższym, a w głowach większych świeckich obojętność, tudzież w obywatelach
bezwstydną bojaźń i pomieszanie, a co najnieszczęśliwsza; że żadnej dotkliwości
nie czując, nachylają swe niegdyś niezwyczajne głowy wolnego narodu pod jarzmo
niewolnicze syzmatyków, lutrów i kalwinów, któreśmy krwią Chrystusa najdroższą i
własną naszą odkupione bezpiecznie przed narodami nosili, nie dbając na
tureckie, tatarskie, Szwedów, Kozaków hufce, które jak cień od zaciągającego
słońca, tak oni od znaku krzyża św. nikli przy heroicznym naszym orężu.
Ale jest Bóg
w Izraelu, jest jeszcze prorok, który wszystkie wróży pomyślności. Jeżeli
żyć i umierać, stać i upadać przy boku Jego świętej wierze katolickiej będziemy,
umocni siły nasze i wzbudzi w nas krew rycerską, będzie nam wodzem i przywódcą,
zasłoną i potęgą.
Niech nas
utrzymuje Jego wszechmocna moc, niech posili nas moc
Syna przenajświętszego, niech nas zagrzeje duch jego miłości!
Czyńmy już więc w Imię Trójcy Przenajświętszej Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego to sprzysiężenie osobiste i powszechne. Tarczą będzie nam Maryja“.
Opracowanie własne źródło internet
Congregavit nos in unum Christi amor ________________________________
