Św. Andrzej apostoł był bratem św. Piotra. Pochodził z Betsaidy nad jeziorem Genezaret (Galilejskim), mieszkał jednak w Kafarnaum, razem ze swoim bratem. Tak jak Piotr, był z zawodu rybakiem. Obaj byli też najpierw uczniami św. Jana Chrzciciela i wtedy spotkali pierwszy raz Pana Jezusa. Nie od razu jednak doszło do powołania ich na uczniów Jezusa. Po pierwszym spotkaniu wrócili do domu, do swoich rybackich zajęć. Tam znów spotkał ich Pan Jezus i wtedy wezwał ich.
W spisie apostołów Andrzej wymieniany jest na drugim (Mt, Łk) lub czwartym (Mk) miejscu. Był pierwszym z apostołów, który spotkał Jezusa - podczas chrztu w Jordanie - i razem z Piotrem jako pierwsi zostali powołani.
O dalszym życiu św. Andrzeja mówi nam jedynie tradycja i apokryfy (m.in. Dzieje Andrzeja i Męka Andrzeja). Tradycja podaje, że św. Andrzej po Zesłaniu Ducha Świętego nauczał na terenie Scytii, między Dnieprem a Donem. Inni uważają, że pracował w Małej Azji, skąd miał udać się do Achai i tam ponieść śmierć męczeńską.
Według apokryfów św. Andrzej po Zesłaniu Ducha Świętego udał się do Achai, gdzie oprócz nauczania czynił wiele cudów: uzdrawiał chorych, wypędzał czarty z opętanych, a nawet wskrzeszał umarłych. Kiedy przybył do miasta Patras na Peloponezie (Grecja), został aresztowany i skazany na ukrzyżowanie. Święty z radością przyjął wyrok, ponieważ w tamtych czasach uważano to za duże szczęście: umrzeć tak jak Jezus. Według podania krzyż ten miał kształt litery "X", dlatego dzisiaj krzyż o takim kształcie nazywany jest "krzyżem św. Andrzeja". Tradycja podaje też, że św. Andrzej został ukrzyżowany 30 listopada 65r.
Rysunek posągu Andrzeja Apostoła z krzyżem (tzw. krzyż św. Andrzeja), znajdującego się w Bazylice św. Piotra w Rzymie. W 356 roku relikwie św. Andrzeja przewieziono z Patras do Konstantynopola i umieszczono je w kościele Apostołów. Krzyżowcy z czwartej wyprawy krzyżowej, którzy w 1202r. zdobyli Konstantynopol, zabrali relikwie i umieścili w Amalfi w pobliżu Neapolu. Głowę św. Andrzeja papież Pius II w XV w. kazał przewieźć do Rzymu, do bazyliki św. Piotra. 25 września 1964r. papież Paweł VI nakazał ją zwrócić kościołowi w Patras. Kościół grecki posiada też relikwie krzyża, na którym umarł św. Andrzej.
Najdawniejszy wizerunek św. Andrzeja pochodzi z V wieku; można go oglądać w mozaice bazyliki św. Apolinarego w Rawennie. Powstały też trzy zakony pod wezwaniem św. Andrzeja: Córki Krzyża św. Andrzeja, posługujące chorym i ubogim, zatwierdzone w 1867r.; Siostry Opatrzności od św. Andrzeja, których celem jest opieka nad chorymi; Zakon św. Andrzeja założony w 1249r. w Cambrais. Wiele miast i krajów ogłosiło św. Andrzeja swoim patronem: jest patronem Grecji, Szkocji, Rosji, Hiszpanii, Sycylii, Dolnej Austrii, Neapolu, Rawenny, Brescii, Amalfi, Mantui, Bordeaux, Brugii i Patrasu, także diecezji warmińskiej. Był też św. Andrzej na przestrzeni wieków patronem wielu korporacji i zrzeszeń: m.in. był patronem podróżnych, sprzedawców ryb, rzeźników, górników, żeglarzy, rycerzy, a nawet woziwodów. Dziś uważany jest za patrona rybaków.
Imię Andrzej wywodzi się od greckiego słowa andreios i znaczy "dzielny". Kościół bizantyjski (prawosławny) nadał św. Andrzejowi przydomek Protokleros (pierwszy powołaniem), ponieważ był jednym z pierwszych powołanych do grona apostołów.
KRZYŻ ŚWIĘTEGO ANDRZEJA
Apostoł został ukrzyżowany na Peloponezie w mieście Patras 30 listopada 30 roku na krzyżu w kształcie litery X. Stąd pochodzi nazwa „krzyż Świętego Andrzeja”. Widnieje on na narodowej fladze Szkocji. Znany jest także jako znak drogowy umieszczany przed przejazdami kolejowymi. Legenda głosi, że w 832 roku wojska Szkotów pod wodzą króla Angusa walczyły z wojskami królestwa Umbrii Północnej. Król Szkocji modlił się do św. Andrzeja o pomoc i nagle nad jego głową, na czystym niebieskim niebie, pojawił się krzyż św. Andrzeja. To przyczyniło się do zwycięstwa w walce i od tamtej pory krzyż jest umieszczony na fladze Szkocji.Św. Andrzej patronuje nie tylko Szkocji, lecz także Rosji czy Grecji, ale to właśnie w Szkocji jego dzień jest najhuczniej świętowany. St. Andrew’s Day obchodzony jest śpiewem, tańcami i ucztowaniem nie tylko w Edynburgu i Glasgow, ale na całym świecie w miejscach, gdzie przebywają szkockie społeczności.
Także oficjalne godło Stolicy Apostolskiej od XIV wieku zawiera symbolikę krzyża św. Andrzeja. Dwa skrzyżowane klucze, symbolizują władzę przekazaną Piotrowi przez Pana Jezusa.
Salva me bona crux! Zbaw mnie dobry krzyżu!
Całe życie św. Andrzeja było ciągłą pokutą i misją
głoszenia Chrystusa. Idźmy jego śladem i pokutujmy, głosząc Ewangelię. Pokutujmy
za grzeszną przeszłość – pokutujmy i za teraźniejszość, gdyż skłonność do złego
musimy zwalczać pokutą; pokutować mamy, aby zapobiec grzechom na przyszłość. Bóg
jest najmiłosierniejszy, ale nie okaże swego miłosierdzia temu, kto nie chce
pokutować.
Św. Andrzej uczy nas tego swym hasłem” Dziś – a nie
jutro”. Dziś nawrócimy się do Boga – dziś pokutujmy za grzechy, a nie odkładajmy
do jutra.
Uproś nam, o wielki święty Apostole, ducha pokuty,
abym nim ożywiony unikał najmniejszego grzechu. Wyjednaj nam te łaski… o które
Cię pokornie prosimy.
Congregavit nos in unum Christi amor ________________________________
