Święty Jan Apostoł znakiem krzyża uczynionym nad kielichem zatrutego
wina odebrał truciźnie moc, jak opowiadają apokryficzne "Dzieje Jana" z
II wieku. Według jednej z wersji tego zdarzenia to cesarz Domicjan,
chcąc się pozbyć ostatniego Apostoła, chciał otruć Jana. Opowiada się
też o zazdrosnym arcykapłanie Aristodemie, który w Efezie zażądał od
Apostoła próby: albo złoży hołd bogom pogańskim, albo wypije truciznę.
Inni jeszcze widzą w tym wydarzeniu zemstę heretyka Cerynta z Efezu,
którego Jan spotkał w miejskiej łaźni i natychmiast wyszedł stamtąd
jakby z miejsca skażonego.
Wypita trucizna nie uczyniła Apostołowi żadnej szkody dzięki znakowi błogosławieństwa. Tradycja zachowała pamięć o tych wydarzeniach m.in. w obrzędzie błogosławieństwa wina w dzień św. Jana, 27 grudnia.
"Pij miłość świętego Jana"
Do dziś przetrwał zwyczaj, że tego dnia kapłani udzielają wiernym pobłogosławionego wina po Mszy Świętej, często z kielichów mszalnych, zgodnie ze starym "Rytuałem Rzymskim": "Spraw, aby pijący z tego kielicha kosztowali także Twego błogosławieństwa i ochrony". Nowe "Obrzędy błogosławieństw" nie mówią już o spożywaniu wina w kościele: po modlitwie "celebrans kropi wodą święconą obecnych i przyniesione przez nich wino. Następnie udziela końcowego błogosławieństwa i odsyła jak zwykle" (OB 1296). Można zatem pobłogosławione wino zanieść domownikom, aby ich przy tej uroczystej okazji poczęstować. Warto dodać, że w niektórych częściach Europy przetrwał zwyczaj picia na koniec posiłku tzw. pucharu św. Jana w celach zdrowotnych. Zwyczajowo zaś przy kosztowaniu pobłogosławionego wina wypowiada się formułę: "Bibe amorem sancti Joanni" (Pij miłość świętego Jana).
Od znaku wina do Eucharystii
Błogosławienie wina w dzień św. Jana należy do tzw. sakramentaliów, czyli świętych znaków, które upraszają łaskę Bożą i wiodą wiernych do głębszego życia wiary oraz do samych sakramentów. Księga liturgiczna "Obrzędy błogosławieństw" poucza, że "formuły błogosławieństw, zgodnie ze starożytną tradycją, wyrażają przede wszystkim uwielbienie Boga za Jego dary, błaganie o Jego dobrodziejstwa oraz prośbę o udaremnienie w świecie władzy złego ducha". Tak również należy odczytywać błogosławieństwo wina: aby Bóg uwolnił wierzących "od wszelkiej trucizny nienawiści i podtrzymywał wśród nich wzajemną miłość, do której św. Jan Apostoł na wzór samego Jezusa tak gorąco zachęcał swoich uczniów". Pobłogosławione wino niesie ze sobą piękne znaczenia: jest znakiem łaski Bożej, symbolem miłości, która "neutralizuje" zło i nienawiść, jest wreszcie drogowskazem do udziału w Eucharystii, uczcie Ciała i Krwi Chrystusa, obecnego w znaku chleba i wina.
Zamaskowane zło
Historia o zatrutym winie św. Jana mówi także o wężach, które uciekły z kielicha. Wąż jest biblijnym symbolem szatana, a zatrute wino symbolizuje zło często ukryte pod płaszczykiem pozornego dobra. Stąd pobłogosławione wino jest także znakiem mądrości w rozeznawaniu i demaskowaniu różnych postaci zła.
Wypita trucizna nie uczyniła Apostołowi żadnej szkody dzięki znakowi błogosławieństwa. Tradycja zachowała pamięć o tych wydarzeniach m.in. w obrzędzie błogosławieństwa wina w dzień św. Jana, 27 grudnia.
"Pij miłość świętego Jana"
Do dziś przetrwał zwyczaj, że tego dnia kapłani udzielają wiernym pobłogosławionego wina po Mszy Świętej, często z kielichów mszalnych, zgodnie ze starym "Rytuałem Rzymskim": "Spraw, aby pijący z tego kielicha kosztowali także Twego błogosławieństwa i ochrony". Nowe "Obrzędy błogosławieństw" nie mówią już o spożywaniu wina w kościele: po modlitwie "celebrans kropi wodą święconą obecnych i przyniesione przez nich wino. Następnie udziela końcowego błogosławieństwa i odsyła jak zwykle" (OB 1296). Można zatem pobłogosławione wino zanieść domownikom, aby ich przy tej uroczystej okazji poczęstować. Warto dodać, że w niektórych częściach Europy przetrwał zwyczaj picia na koniec posiłku tzw. pucharu św. Jana w celach zdrowotnych. Zwyczajowo zaś przy kosztowaniu pobłogosławionego wina wypowiada się formułę: "Bibe amorem sancti Joanni" (Pij miłość świętego Jana).
Od znaku wina do Eucharystii
Błogosławienie wina w dzień św. Jana należy do tzw. sakramentaliów, czyli świętych znaków, które upraszają łaskę Bożą i wiodą wiernych do głębszego życia wiary oraz do samych sakramentów. Księga liturgiczna "Obrzędy błogosławieństw" poucza, że "formuły błogosławieństw, zgodnie ze starożytną tradycją, wyrażają przede wszystkim uwielbienie Boga za Jego dary, błaganie o Jego dobrodziejstwa oraz prośbę o udaremnienie w świecie władzy złego ducha". Tak również należy odczytywać błogosławieństwo wina: aby Bóg uwolnił wierzących "od wszelkiej trucizny nienawiści i podtrzymywał wśród nich wzajemną miłość, do której św. Jan Apostoł na wzór samego Jezusa tak gorąco zachęcał swoich uczniów". Pobłogosławione wino niesie ze sobą piękne znaczenia: jest znakiem łaski Bożej, symbolem miłości, która "neutralizuje" zło i nienawiść, jest wreszcie drogowskazem do udziału w Eucharystii, uczcie Ciała i Krwi Chrystusa, obecnego w znaku chleba i wina.
Zamaskowane zło
Historia o zatrutym winie św. Jana mówi także o wężach, które uciekły z kielicha. Wąż jest biblijnym symbolem szatana, a zatrute wino symbolizuje zło często ukryte pod płaszczykiem pozornego dobra. Stąd pobłogosławione wino jest także znakiem mądrości w rozeznawaniu i demaskowaniu różnych postaci zła.
Obrzęd błogosławieństwa wina
MODLITWA BŁOGOSŁAWIEŃSTWA
1295. Po chwili modlitwy w milczeniu celebrans rozkłada ręce i wypowiada modlitwę błogosławieństwa:
Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy wino, które jest owocem winnego krzewu i pracy rąk ludzkich. Twój Syn Jednorodzony, nasz Pan, Jezus Chrystus, ustanawiając Eucharystię, obrał wino jako znak Nowego Przymierza we Krwi swojej. Pobłogosław † to wino i zachowaj od niebezpieczeństwa choroby tych, którzy będą je kosztować. Za wstawiennictwem świętego Jana, ucznia, którego Jezus miłował, umacniaj wśród nas wzajemną zgodę i bratnią miłość. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
1296. Celebrans kropi wodą święconą obecnych i przyniesione przez nich wino. Następnie udziela wiernym końcowego błogosławieństwa i odsyła ich jak zwykle (OB II 226-227).
1295. Po chwili modlitwy w milczeniu celebrans rozkłada ręce i wypowiada modlitwę błogosławieństwa:
Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy wino, które jest owocem winnego krzewu i pracy rąk ludzkich. Twój Syn Jednorodzony, nasz Pan, Jezus Chrystus, ustanawiając Eucharystię, obrał wino jako znak Nowego Przymierza we Krwi swojej. Pobłogosław † to wino i zachowaj od niebezpieczeństwa choroby tych, którzy będą je kosztować. Za wstawiennictwem świętego Jana, ucznia, którego Jezus miłował, umacniaj wśród nas wzajemną zgodę i bratnią miłość. Przez Chrystusa, Pana naszego.
Wszyscy: Amen.
1296. Celebrans kropi wodą święconą obecnych i przyniesione przez nich wino. Następnie udziela wiernym końcowego błogosławieństwa i odsyła ich jak zwykle (OB II 226-227).
RITUALE ROMANUM ANNO DOMINI MCMLII
Benedictio vini in Festo S. Joannis Apostoli et Evangelistae
V/. Adjutorium nostrum in
nomine Domini.
R/. Qui fecit caelum et
terram.
V/. Dominus vobiscum.
R/. Et cum spiritu tuo.
Oremus. Oratio
Bene + dicere et conse + crare digneris, Domine Deus, dextera tua hunc
calicem vini, et cujuslibet potus: et praesta; ut per merita sancti Joannis
Apostoli et Evangelistae, omnes in te credentes et de calice isto bibentes
benedicantur, et protegantur. Et sicut beatus Joannes de calice bibens venenum,
illaesus omnino permansit, ita omnes, hac die in honorem beati Joannis de
calice isto bibentes, meritis ipsius ab omni aegritudine veneni et noxiis
quibusvis absolvantur, et corpore ac anima se offerentes, ab omni culpa
liberentur. Per Christum Dominum nostrum.
R/. Amen.
Bene + dic, Domine, hanc creaturam potus: ut sit remedium salutare
omnibus sumentibus : et praesta per invocationem sancti nominis tui; ut,
quicumque ex eo
gustaverint, tam animae quam corporis sanitatem, te donante, percipiant.
Per Christum Dominum nostrum.
R/. Amen.
Et benedictio Dei omnipotentis, Patris, et Filii, + et Spiritus Sancti,
descendat super hanc creaturam vini, et cujuslibet potus, et maneat semper. R/.
Amen.
Et aspergatur aqua Benedicta.
Quod si benedictio illa fiat privatim extra Missam, Sacerdos,
superpelliceo et stola coloris albi indutus, eam conflciat modo superius
tradito.
Alia Benedictio vini in Festo S. Joannis Apostoli et Evangelistae In fine Missae post
Evangelium sancti Joannis,
In principio erat Verbum, dicitur :
Psalmus 22
Dominus pascit me : nibil mihi deest; * in pascuis virentibus cubare me
facit. Ad aquas, ubi quiescam, conducit me; * reficit animam meam. Deducit me
per semitas rectas * propter nomen suum.
Etsi incedam in valle tenebrosa, * non timebo mala, quia tu mecum es. Virga
tua et baculus tuus : * haec me consolantur. — Paras mihi mensam * spectantibus
adversariis meis;
Inungis oleo caput meum; * calix meus uberrimus est. Benignitas et
gratia me sequentur * cunctis diebus vitae meae,
Et habitabo in domo Domini * in longissima tempora.
Gloria Patri.
Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison.
Pater noster secreto usque ad
V/. Et ne nos inducas in tentationem.
R/. Sed libera nos a malo.
V/. Salvos fac servos tuos.
R/. Deus meus, sperantes in te.
V/. Mitte eis, Domine, auxilium de sancto.
R/. Et de Sion tuere eos.
V/. Nihil proficiat inimicus in eis.
R/. Et filius iniquitatis non apponat nocere eis.
V/. Et si mortiferum quid biberint,
R/. Non eis nocebit.
V/. Domine, exaudi orationem meam.
R/. Et clamor meus ad te veniat.
V/. Dominus vobiscum.
R/. Et cum spiritu tuo.
Oremus. Oratio
Domine sancte, Pater omnipotens, aeterne Deus: qui Filium tuum tibi
coaeternum et consubstantialem de caelis descendere, et de sacratissima Virgine
Maria in hoc tempore plenitudinis incarnari temporaliter volulsti, ut ovem
perditam et errantem quaereret, et in humeris propriis ad ovile reportaret; nec
non ut eum, qui in latrones incidit, a vulnerum suorum dolore, infundens ipsi vinum
et oleum, curaret; bene + dic et sancti + fica hoc vinum : quod de vite in
potum hominum produxisti, et praesta : ut, quisquis in hac sacra solemnitate de eo sumpserit vel
biberit, salutem animae et corporis consequatur : et si in peregrinatione
fuerit, ab eodem, tua gratia mediante, confortetur; ut via ejus in omni prosperitate
dirigatur. Per eumdem Christum Dominum nostrum. R/. Amen.
Oremus. Oratio
Domine Jesu Christe, qui te vitem veram, et sanctos Apostolos tuos palmites
appellari, et de omnibus te diligentibus vineam electam plantare volulsti; bene
+ dic hoc vinum, et virtutem ei tuae benedictionis infunde: ut, quicumque ex eo
sumpserit vel biberit, intercedente dilecto discipulo tuo Joanne Apostolo et
Evangelista, singulis morbis et venenis pestiferis effugatis, sanitatem inde
corporis et animae consequatur: Qui vivis et regnas in saecula saeculorum.
R/. Amen.
Oremus. Oratio
Deus, qui humano generi panem in cibum, et vinum in potum procreasti, ut
panis corpus confortet et vinum cor hominis laetificet; quique beato Joanni,
praedilecto
discipulo tuo, tantam gratiam contulisti, ut non solum haustum veneni
illaesus evaderet, sed etiam in tua virtute veneno prostratos a morte
resuscitaret: praesta omnibus hoc vinum bibentibus, ut spiritualem laetitiam et
vitam consequi mereantur aeternam. Per Dominum. R/. Amen.